Kelimenin telaffuzu ile mi başlasak? Hep şaşırtıcı gelen, genelde de derdimizi anlatmakta zorlandığımız kısım bu oluyor. İngilizce olan kelimenin telaffuzu vurgu ilk hecede olmak üzere "le-vi-teyt" şeklinde. 17'nci yüzyılda İngilizcede kullanılmaya başlayan bu sözcüğün aslı Latincedeki "levitas", yani hafiflik imiş. Latince kökü olan "lev", yani hafif, aşağıdaki bağlantıya tıklarsanız açılacak olan ağaç görselinde de göreceğiniz üzere pek çok başka İngilizce kelimede yerini bulmuş.
Levitate sözcüğünün kendisinin anlamı ise süslü bir açıklama yapmak istersek "bir nesnenin mekanik olarak desteklenmeden dengeli bir konumda tutulması". Öte yandan biz tüm bu hikayeyi kısaca "havada asılı kalmak" olarak anlatmayı tercih ediyoruz.
Fiziksel Anlamda Levitasyon (Havalanmak)
Etimolojik perspektiften yazının başlığındaki sorunun cevabını verebildiğimizi umuyoruz. Biraz da "levitate"in isim hali olan "levitation"dan Türkçeye geçen levitasyon kavramından bahsedelim. Daha çok paranormal konseptte karşımıza çıksa da levitasyonun fiziksel bir anlamı var. İki mıknatısı birbirine yaklaştırdığınızda olan şeyleri hayal edin. Ya aralarında görünmez, içi su dolu bir baloncuk varmış gibi birbirlerini ittirirler ya da aniden elinizden kurtulup sıkıca birbirlerine kenetlenirler değil mi? Bu tip, birbirini iterek dengede kalan malzemeler kullanarak cisimlerden birinin havaya kalkışı işine "levitasyon" deniyor. Bunu biraz daha açıklayabilmek için diamanyetizmadan bahsetmemiz gerekiyor. Aşağıda alıntıladığımız pasajda bu kavramın ve levitasyonun hafif teknik bir üslupla şahane bir anlatımını bulacaksınız:
"...Diamanyetik maddeler (Cıva, Altın, Bakır, Bizmut, Elmas, Gümüş, Kurşun, Silikon ve hatta su!) farklı bir şekilde davranırlar. Bunlar kalıcı mıknatısları iterler ve bu yolla havada kalma işini oldukça kolaylaştırırlar.
Crealev adlı şirketin levitasyondan
yararlanarak tasarlamış olduğu abajur
Basit bir atom modeli, diamanyetik maddelerin niçin böyle davrandığını açıklamaya yardım eder. Bir diamanyetik maddenin atom çekirdeklerinin birinin yörüngesinde dolanan bir elektronu düşünelim. Elektron, yüklü bir parçacık olduğundan, yörüngede dolanmasının sonucunda, akım taşıyan küçük bir tel halkanınki gibi bir manyetik alan yaratır. Dışarıdan uygulanmış bir manyetik alan yoksa ,bu elektron ve ona komşu elektronlar, sonuçta birbirini yok edecek olan rastgele yönde manyetik alanlar yaratırlar; böylece, maddenin yarattığı toplam manyetik alan sıfır olur. Ama bu maddeye dıştan bir manyetik alan uygulanırsa (örneğin, kalıcı bir mıknatıs yaklaştırılırsa) bu elektronlar, kendi yörüngelerinde dolanmalarından kaynaklanan manyetik alanın değişmesini engellemek için hızlanır veya yavaşlarlar. Bu, elektrik ve manyetizmada Lenz Yasası olarak bilinen kuralın atomik ölçekteki türüdür. Sonuçta, itici bir kuvvete neden olan ve uygulanan alana karşı koyan bir mıknatıslanma yaratılır.
Bu kuvvetten yararlanılarak kalıcı mıknatıslar, sabit diamanyetik maddeler üzerinde yükseltilebilir. Ya da bunun tersine, diamanyetik maddeler bir veya daha çok sayıda sabit mıknatısın üzerinde havada tutulabilir. Böyle bir gösteriyi ilk kez Alman fizikçi Werner Braunbek, 1939'da gerçekleştirdi. Sabit bir elektromıknatıs kullanarak kuvvetli diamanyetik özellikleri olan maddelerin havada asılı kalmasını sağladı. Diamanyetik yükselmenin son yıllarda bilinen diğer bir biçimi de, küçük kalıcı mıknatısların süperiletkenlerin üzerinde dengeli bir şekilde havada kalması: Süperiletkenler yalnızca mükemmel bir iletkenliğe sahip değil, aynı zamanda yüksek derecede diamanyetiktir..."*
Paranormal Anlamda Levitasyon
Mistik güçler tarafından ya da meditasyon yardımıyla insan vücudunun havada kalmasına da levitasyon deniyor. Kesin bir hilesi var desek de ağzımız açık izlediğimiz Budist rahiplerin videoları bir zamanlar ana haber bültenlerinde bile karşımıza çıkıyordu. Her ne kadar bu tip levitasyonun hileleri açığa çıkmış olsa da bunun havalı göründüğü gerçeğini değiştirmiyor.
Farklı dinlerde bu şekilde havada kalma olaylarının görüldüğü birçok hikayeye yer verilmiş. Hz. İsa'nın müritlerinin olduğu tekneye deniz üstünde süzülerek yaklaşması, içine şeytan girdiği için katılaşmış şekilde havalanan Güney Afrikalı küçük Clara Germana Cele'in ancak kutsal suyla yıkandıktan sonra düzelmesi, Tyanalı Apollonius'un öldükten sonra Elizyum'a (Helenizm'deki cennet) yükselmesi... Bütün bunların gerçekliğini bilemeyiz elbet ama en azından yakın tarihten medyum Daniel Dunglas Home ve Jack Webber; sihirbaz Joseph Rinn gibi isimlerin levitasyon gösterileri tamamen açıklanmış durumda. Onlar teleskobik çubuklar ve başka teçhizatlar kullanarak kendilerini ya da objeleri uçuyormuş gibi gösteren illüzyonistlerdi.
Şarkılarda Levitate
Bonus bir başlık olarak kelimemizin popüler kültürde nasıl bir yer edindiğini vermek istedik. Birkaç farklı şarkıda karşımıza çıkıyor Levitate. Üstelik oldukça da tanınmış isimlerin elçiliğiyle:
Madonna ve Missy Elliot'la beraber Dua Lipa'nın 2020 Ağustos'unda piyasaya sürdüğü "Levitating" bir yandan nostaljik bir hava yaratıp bizi 80'lerin diskolarında hissettirirken bir yandan da geleceğe aitmiş gibi bir atmosfer yaratıyor.
Imagine Dragons'ın 2017'de ayrı bir albümle piyasaya sürdüğü ve 2016 yapımı Passengers isimli bilim kurgu filminin müzikleri arasında yer alan "Levitate" adlı şarkı, filmin konusuna uygun olarak yazılmış. Filmde uzay gemisiyle uzak bir koloniye gitmekte olan yolculardan ikisinin yanlışlıkla 90 yıl erken uyandırılmasıyla başlarına gelen türlü olaylar anlatılıyor.
Aralık 2011'de çıkan Hollywood Undead grubunun rap rock şarkısı "Levitate"te sevgilisi izin verdiği takdirde vücudunu cennete kadar havalandırabileceğini iddia eden genç bir erkeği dinliyoruz. Neyse ki paranormal levitasyondan öğrendiğimiz kadarıyla böyle bir şey yapmasının mümkün olmadığını biliyoruz. Üzgünüz şarkı yazarları.
Ağustos 2018'de piyasaya çıkan Twenty One Pilots ismiyle bilinen grubun rap rock/hip hop şarkısı "Levitate", saydığımız şarkılar arasında YouTube'da en çok izlenen video olmuş.
Levitate Gösteri Teknolojileri
Tüm yazının ardından bizim geçmişimizden ve ismimizi nasıl nasıl seçtiğimizden bahsetmemek olmazdı. 2018 Ocak ayında bir AR-GE şirketi olarak ODTÜ Teknokent bünyesinde kurulan Levitate Gösteri Teknolojileri havada kalmakla yetinmeyip bir de dans eden tasarım ürünleri geliştirmek üzere çalışmalarına başladı. İki mühendis ortaktan biri heykeltıraş, diğeri Latin dans sporcusu olunca bu iki alanı yerden yüksekte birleştirmenin hayali ve sahne tasarımcılarının önündeki teknik bariyerleri yok etme hedefi şirketin yakıtı haline geldi. Havada dans etme işini bir tutku haline getirdikten sonra Levitate ismini seçmek de neredeyse kaçınılmaz olmuştu.
Mağaza vitrinlerinin sıklıkla yeniden tasarlanan birer sahne oluşu ve insanların dikkatini çekmeyi ana motivasyonu olarak alması sebebiyle bu alandaki dünyayı değiştirmeye odaklandı. Levitate, şimdiye kadar büyük ölçüde durağan tasarımlarla sergilenen vitrin ve mağaza içi tasarımları bambaşka bir boyuta taşımak üzere G'petto akıllı makaraları geliştirdi. G'petto, sayısız tasarımda yerden yükselecek, havada kalacak ve dans edecek ögeler kullanılmasını mümkün kılıyor. Levitasyonu hayatımızın çok daha içinde görmemiz oldukça yakın bir gelecekte olacak gibi.
Comments